Kruiswegstaties van jan toorop biography

Johannes Theodorus (Jan) Toorop, ook: Jean Theodor Toorop, (Poerworedjo (Nederlands-Indië), 20 december – Den Haag, 3 maart)^[1] was een van de belangrijkste Nederlandsebeeldend kunstenaars uit de periode ^[2] Aanvankelijk schilderde hij in impressionistische stijl, maar via het pointillisme ontwikkelde hij zich tot symbolistisch schilder.

Jan toorop the three brides Hij vermengde in zijn symboliek invloeden van het westen met die van het oosten. Dat de originele staties nog in de St. Veen, Hij was 32 jaar ouder.

Ook was hij actief als portrettekenaar en ontwierp hij keramiek, reclameaffiches en boekbanden. De Nederlandse art nouveau wordt vaak met zijn werk geassocieerd. In de laatste twintig jaar van zijn leven was hij sterk rooms-katholiek geïnspireerd.

Hij was de vader van Charley Toorop, grootvader van de kunstenaar Edgar Fernhout en de cineastJohn Fernhout en overgrootvader van Rik Fernhout.

Biografie

[bewerken | brontekst bewerken]

Indische kinderjaren

[bewerken | brontekst bewerken]

Jan Toorop werd geboren in Poerworedjo (nu Purworejo) op Midden-Java. Jan Toorops vader Christoffel Theodoor Toorop (Pekalongan, 3 december - Buitenzorg, 6 november ) was griffier bij de landraadBagelen in Nederlands-Indië.

Zijn moeder Maria Magdalena Cooke, geboren in Pasuruan op 21 juli en overleden in Buitenzorg op 2 juni , was de dochter van de Engelse zeekapitein Edward Cooke en Maria Magdalena Wohlseifer, vermoedelijk van gemengde afkomst. In verhuisde de familie naar het eiland Banka waar zijn moeder geboren was; vader Toorop werd daar administrateur bij een tinmijn.

Indische wortels

[bewerken | brontekst bewerken]

De wilde en geheimzinnige natuur van het oerwoud op Banka, waarmee zijn vader hem liet kennismaken en het schaduwspel van wajang-poppen, waarmee in zijn jeugd de avond kon worden gevuld, lieten een blijvende indruk na. Deze ervaringen prikkelden zijn fantasie en inspireerden het spel van bewegende lijnen in zijn symbolische werken.

Hij vermengde in zijn symboliek invloeden van het westen met die van het oosten.

Jan Toorop had een donkere huidskleur en was van gemengde afkomst, een Indo in het toenmalig taalgebruik. Zijn exotische uiterlijk had een betoverende invloed op sommige van zijn bewonderaars, met name vrouwelijke, die hij vermaakte met verzonnen verhalen over de Javaanse aristocratie.^[3] Zijn onderhoudende en beminnelijke aard bezorgde hem gemakkelijk vrienden.

Toorop was kosmopoliet maar bleef zijn Indische achtergrond trouw. In een interview zei hij hierover: "Indië kan niet uit mij worden weggedacht. De grondslag van mijn werk is Oostersch."^[4]

Na anderhalf jaar school in Batavia vertrok Jan naar Nederland om daar een betere opleiding te krijgen, terwijl zijn familie achterbleef in Nederlands-Indië.

Nederland

[bewerken | brontekst bewerken]

In ging hij naar Leiden. Hij doorliep daar de eerste klassen van de Leidse HBS. In was hij op de HBS in Winterswijk. In volgde hij lessen bij Herman Johannes van der Weele in Den Haag. Daarna vertrok hij naar Delft waar hij van tot studeerde aan de Polytechnische school te Delft.

Oorspronkelijk was zijn opvoeding op het commerciële gericht, maar zijn artistieke belangstelling bracht hem naar de Rijksakademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam, van tot , onder leiding van August Allebé, en toen naar de Academie in Brussel, bij Jean-François Portaels.

Brussel

[bewerken | brontekst bewerken]

Zijn verblijf in te Brussel zou positief bepalend worden voor zijn kunstenaarsvorming.

Te Machelen deelde hij een tijdlang een atelier met de symbolistische schilder William Degouve de Nuncques. Hij maakte kennis met de letterkundigen Emile Verhaeren en Maurice Maeterlinck en dompelde zich onder in het kunstzinnige avant-gardistische milieu, dat gedomineerd werd door James Ensor en Fernand Khnopff. In en maakte hij reizen naar Frankrijk en Engeland.

Hij werd in al opgenomen als lid in de progressistische groep Les XX van Octave Maus.

Kruiswegstaties van jan toorop biography death

Jan toorop paintings

Kruiswegstaties van jan toorop biography wife

Met zijn vriend Ensor trok hij naar Parijs en kwam er onder indruk van het pointillisme van Georges Seurat en Paul Signac. Met Verhaeren reisde hij naar Londen in en Daar werd hij getroffen door het werk van de impressionistJames McNeill Whistler. In trouwde hij met de twee jaar jongere uit Ierland afkomstige Annie Hall. In woonden zij kort in Amerongen, maar in in Engeland.

In introduceerde hij Johan Thorn Prikker in de Belgische kunstenaarsgroep Les XX.

Art nouveau

[bewerken | brontekst bewerken]

In Nederland ontwikkelde Toorop zijn lineair idealisme in een religieus gerichte art-nouveaustijl, waarmee hij de richting van het symbolisme insloeg. In maakte hij een lithografie voor de NOF ter promotie van Delftsche Slaolie, waarin de jugendstil heel sterk tot uitdrukking kwam.

Door de bekendheid van deze litho werd art nouveau in Nederland ook wel 'slaoliestijl' genoemd. Van tot en van tot woonde hij in Katwijk aan Zee. Hier maakte hij onder andere De Zee (Rijksmuseum Amsterdam). In Katwijk werd in zijn dochter Charley geboren.

In besteedde Toorop veel tijd aan zijn kunstwerken in de nieuwe Koopmansbeurs van Amsterdam, het Gesamtkunstwerk ontworpen door H.P.

Berlage, tegenwoordig de Beurs van Berlage. Voor de hoofdingang van de Beurs ontwierp Toorop de drie grote tegeltableaus, 'Verleden, Heden en Toekomst'. Ook voor de Graanbeurszaal en de Effectenbeurszaal maakte hij tegeltableaus. Alle werken in de Beurs hebben ideële thema's zoals de emancipatie van vrouwen en de verheffing van arbeiders.

Soms wordt een frappante spanning tussen deze symboliek en de kapitalistische functie van de Beurs geconstateerd. In het Beurs van Berlage Café in de oude hoofdingang aan het Beursplein is dit nog dagelijks te ervaren.

In het eind van de 19e eeuw (in ) woonde Toorop in een klein huisje op de Markt in Domburg, op Walcheren. Hij werkte samen met een groep bevriende schilders, onder wie Marinus Zwart en Piet Mondriaan.

Van een gezamenlijk streven of een gemeenschappelijke stijl was geen sprake. Ieder volgde zijn individuele persoonlijkheid, maar wel zochten ze hun inspiratie onder het Zeeuwse Licht, in het duinlandschap, de bossen en de karakteristieke Zeeuwse bevolking. Toorop was er het middelpunt van. Hij bleef Domburg twintig jaar lang regelmatig bezoeken.

Latere jaren en overlijden

[bewerken | brontekst bewerken]

Na Domburg woonde de familie van tot in Amsterdam en daar schilderde hij landschappen en portretten in een forsere stijl. Toorop werd er voorzitter van de Moderne Kunstkring. In deze periode bekeerde hij zich tot het rooms-katholieke geloof.

De jaren daarna zou hij steeds meer last krijgen van zijn linkerbeen, zodat het lopen hem moeilijk ging vallen. Toorop woonde op verschillende adressen in Den Haag, maar verhuisde in naar Nijmegen (tot ) waar hij veel van zijn religieus werk vervaardigde. Hij maakte er kennis met de dichteres Miek Janssen die een belangrijke rol in zijn leven ging spelen.

Daarna ging hij weer terug naar Den Haag. De lichamelijke ongemakken speelden er steeds meer op, zodat hij in een invalidenwagen moest rijden. Op 3 maart overleed hij in zijn woonplaats, 69 jaar oud. Hij werd te ruste gelegd op de katholieke begraafplaats Sint Petrus Banden aan de Kerkhoflaan. Het graf is ontworpen door de architect A.J.

Kropholler.

Annie Hall

[bewerken | brontekst bewerken]

Op 1 juni trad Jan Toorop in het huwelijk met Annie Josephine Hall, dochter van James Hall en Annie Wood, geboren in het IerseSligo op 28 maart , overleden in Den Haag op 10 januari , bijna een jaar later dan haar man. Toorop leerde haar in kennen, toen hij in België in Machelen woonde.

Zij correspondeerden met elkaar en in reisde Toorop naar Londen en naar het landgoed Kenley in Surrey om haar familie te treffen. Na hun huwelijk kregen Jan en Annie in maart een dochter, Mary Annie, die een half jaar na de geboorte stierf. In werd opnieuw een dochter geboren. Zij kreeg de voornamen Annie Caroline Pontifex, maar ze werd bekend als Charley Toorop.

In schreef Toorop een brief aan zijn echtgenote, met het voorstel te scheiden, maar zij weigerde. Omdat Jan Toorop enkele jaren later tot het katholieke geloof overging, werd een echtscheiding onmogelijk.

Miek Janssen

[bewerken | brontekst bewerken]

In bracht de te Oosterbeek woonachtige schilderes en letterkundige Miek Janssen () Toorop een bezoek in zijn Nijmeegse atelier en dit bleek de start van een relatie.

Zij was dichteres en een diepgelovige katholiek, die alles voor de kunst van Toorop over had en veel over hem publiceerde. Zij stond model voor een aantal van Toorops tekeningen en voor enkele figuren op de kruiswegstaties voor de Sint-Bernulphuskerk te Oosterbeek.

Kruiswegstaties van jan toorop biography images Gearchiveerd op 24 mei Latere jaren en overlijden [ bewerken brontekst bewerken ]. In other projects. Media op Commons.

In het begin was er sprake van een meester-leerling-verhouding. Hij was 32 jaar ouder. Maar Toorop werd sterk door haar geïnspireerd vanuit een mystiek-katholieke achtergrond. Hij had waardering voor haar gedichten en vatte uiteindelijk een vaderlijke liefde voor haar op.

Haar vader was de eigenaar van het toen bekende hotel Schoonoord in Oosterbeek.

Toorop heeft daar verschillende keren met haar gelogeerd. Hij illustreerde voor haar de dichtbundels Aan den einder (), Aan den bron (), Schaduw van den toren (), het spel De wroeging () en haar Kruiswegstaties St. Bernulphuskerk te Oosterbeek (). In Aan den einder werd naast een frontispice een portret van Miek Janssen opgenomen.

Het was niet de enige keer dat hij haar schilderde. Zo maakte hij in en twee portretstudies en hij vereeuwigde haar in verschillende versies van La Belgique sanglante (), waarin hij zichzelf naast haar afbeeldde. Janssen heeft waarschijnlijk ook geposeerd voor het uit datzelfde jaar daterende Het heilige schreed.

Bij een tekening schreef Toorop aan mijn liefste Miek / je Olof (…) met een monogram, opgebouwd uit de letters O en M. Olof was een door Janssen gebruikte koosnaam voor Toorop. Diens vrouw Annie zag de vriendschap van het tweetal met lede ogen aan, maar Miek Janssen was tot zijn dood in een steun en toeverlaat voor hem.

Kotje van Toorop

[bewerken | brontekst bewerken]

Het Kotje van Toorop was oorspronkelijk een houten paviljoentje in de duinen van Domburg, op initiatief van Toorop in opgetrokken en bedoeld om er exposities te organiseren voor de badgasten.

Vijftien schilders hielden er een spraakmakende expositie met 82 schilderijen, aquarellen en tekeningen. Het Kotje bezweek echter binnen het jaar tijdens een storm. Een steviger constructie hield het evenmin uit. Nu is Het Kotje, aangepast door architect Cees Dam, opnieuw opgebouwd in het centrum van Domburg en genoemd naar de bekende kunstverzamelaar Marie Tak van Poortvliet.

Rondom Het Kotje van Toorop bewogen zijn dochter Charley Toorop, Piet Mondriaan, Henri Le Fauconnier, Ferdinand Hart Nibbrig, Lodewijk Schelfhout en Jacoba van Heemskerck.

Galerij

[bewerken | brontekst bewerken]

Toorop werkte naast het schilderen ook als boekbandontwerper, onder meer voor uitgever L.J. Veen met zijn fraaie art-nouveau-banden voor boeken van Louis Couperus.

• Zelfportret met pijp, , Van Goghmuseum, Amsterdam

• Portret van de schilder Guillaume Vogels, , Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel

• Trio fleuri, , Kunstmuseum Den Haag

• Dame in wit, , Stedelijk Museum Amsterdam

• Het Pianospel, , Museum Jan Cunen, Oss

• De drie bruiden, , Kröller-Müller Museum, Otterlo

• Das Lied der Zeit, , Kröller-Müller Museum, Otterlo

• Metamorfoze, boekbandontwerp voor uitgeverij L.J.

  Veen,

• Psyche, boekbandontwerp voor uitgeverij L.J. Veen,

• Affiche Loterij Tentoonstelling van Vrouwenarbeid, , Atria, Amsterdam

• Portret van Alphons Diepenbrock,

• Versiering in het gedicht Naenia van P.C. Boutens, , Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

• Het Verleden, , tegeltableau Beurs van Berlage Café, Amsterdam

• Portret van Willem Byvanck, , Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

• Béni, Vous qui marchez sur les ailes des vents et sur les flots de la mer,

• Het gebed (zelfportret), , Stedelijk Museum Amsterdam

Werk in openbare collecties (selectie)

[bewerken | brontekst bewerken]

• Museum Catharijneconvent, Utrecht
• Dordrechts Museum, Dordrecht
• Kunstmuseum, Den Haag^[5]
• Groninger Museum, Groningen
• Kröller-Müller Museum
• Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam^[6]
• Museum het Valkhof, Nijmegen
• Rijksmuseum, Amsterdam^[7]
• Singer museum, Laren
• Van Gogh Museum, Amsterdam
• Museum of Fine Arts, Boston
• Museum de Fundatie, Zwolle

Toorop gezien door anderen

[bewerken | brontekst bewerken]

Trivia

[bewerken | brontekst bewerken]

• In Bergen is de Jan Tooropweg, zijstraat van de Buerweg.

  Buerweg 19 is het nog bestaande huis, De Vlerken genaamd, van Charley Toorop, de dochter van Jan Toorop.

• Aan de buitengevel van de nieuwe zaal van Museum Kranenburgh in Bergen (NH) hangt een bronzen kop van Jan Toorop, gemaakt door John Rädecker.
• Op de oprijlaan van Museum Kranenburgh in Bergen staat een stenen beeld van voorstellende Jan Toorop, dit beeld naar een ontwerp uit is in ter gelegenheid van de 60e verjaardag van Charley Toorop door de kunstverzamelaar geschonken aan het gemeentebestuur van Bergen.

  Bronzen uitvoeringen uit van dit beeld zijn te zien in resp. Museum Kröller-Müller en Museum de Fundatie.

• In Museum Boijmans Van Beuningen hangt het schilderij De drie generaties van Charley Toorop.
  Kruiswegstaties van jan toorop biography Van een gezamenlijk streven of een gemeenschappelijke stijl was geen sprake. In verhuisde de familie naar het eiland Banka waar zijn moeder geboren was; vader Toorop werd daar administrateur bij een tinmijn. Biography [ edit ]. Citaten op Wikiquote.

  Hierop zijn Jan Toorop (geschilderde portretbuste), Charley Toorop zelf en haar zoon Edgar Fernhout te zien.

• In Den Haag is de Van Merlenstraat, een mooie statige straat in het Regentessekwartier. Jan Toorop heeft op nummer gewoond en gewerkt van tot aan zijn dood in Het huis bestaat nog altijd.

• In Den Haag staat een monument voor Jan Toorop op de hoek van de Jacob Catslaan en de Buitenrustweg.

  Het is gemaakt door John Rädecker. De belettering van de inscriptie is van S.H. de Roos. De gladde kop links naast die van Toorop stelt 'de Inspiratie' voor en de verweerde mannenkop rechts 'Arbeid', terwijl tussen deze beide in een kleine 'Muze' opduikt.^[8] Anderen zien in de vrouwenkop Charley Toorop verbeeld en in de mannenkop Benito Mussolini, die door Toorop bewonderd werd.^[9]

• Op 29 november werd een recordbedrag neergelegd voor zijn Portret van mevrouw M.J.

  de Lange. Het schilderij werd bij Christie's geveild voor €

• Jan Toorop is lid geweest van Kunstenaarsvereniging Sint Lucas.
• Toorop ontwierp in een tweetal postzegels met toeslag in de stijl van het symbolisme. Deze zijn onder filatelisten bekend als de Tooropzegels.
• De Franse decadente schrijver Jean Lorrain had grote bewondering voor Toorops werk, zoals bijvoorbeeld blijkt uit zijn roman Monsieur de Phocas,
• Van tot woonde hij in Katwijk aan Zee, waarvan de eerste periode in Villa Allegonda, ontworpen door J.J.P.

  Oud (in samenwerking met Kamerlingh Onnes) en daarna aan de Hogeweg 1, 'Ons Prinsesje', gemeentelijk monument nr.

  Kruiswegstaties van jan toorop biography death: Zelfportret met pijp , , Van Goghmuseum , Amsterdam. In bracht de te Oosterbeek woonachtige schilderes en letterkundige Miek Janssen Toorop een bezoek in zijn Nijmeegse atelier en dit bleek de start van een relatie. In he left Indonesia for the Netherlands, where he studied in Delft and Amsterdam. Miek Janssen [ bewerken brontekst bewerken ].

  10, dat voor Jan Toorop werd gebouwd. De architect was H.J. Jesse.

• Tentoonstelling 'TOOROP en de tijdgeest – Alwéér geen witte kerst' in Arti-Legi (Gouda) 19 december - 26 januari Expositie van twaalf litho's () met als onderwerp de kaarsenproductie in de Koninklijke Stearine Kaarsenfabriek (Gouda).
• Tentoonstelling Jan Toorop in Gemeente Museum Den-Haag 26 februari - 29 mei Rond de kunstwerken tonen Toorops veelzijdigheid.

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur (selectie)

[bewerken | brontekst bewerken]

• Victorine Hefting, Jan Toorop.

  . 2 delen. Den Haag, Haags Gemeentemuseum, Catalogus.

• F. Leidelmeijer en D. van der Cingel, Art Nouveau en Art Deco in Nederland: verzamelobjecten uit de vernieuwingen in de kunstnijverheid van , Amsterdam , p.&#;
• Julius de Boer, Jan Toorop, L.J. Veen, Amsterdam
• Miek Janssen, Jan Toorop, Amsterdam ca.

• Miek Janssen, Jan Toorop, Onze Kunst dl.
  Kruiswegstaties van jan toorop biography wikipedia Broek in Waterland Janssen heeft waarschijnlijk ook geposeerd voor het uit datzelfde jaar daterende Het heilige schreed. Kotje van Toorop [ bewerken brontekst bewerken ]. Toggle the table of contents.

  28 (juli ), p.&#;

• Toorop nummer van Wendingen, maandblad voor bouwen en sieren van Architectura et Amicitia, jaargang 1 no. 12 December Diverse auteurs (omslag door Willem van Konijnenburg) met 57 afbeeldingen.
• B.H. Molkenboer, De Kruisweg van Toorop, De Beiaard 3 (dec. ), p.&#;
• Miek Janssen, Schets over het leven en enkele werken van Toorop, Amsterdam ()
• Miek Janssen, Jan Toorop's kruiswegstaties.

  St. Bernulphuskerk te Oosterbeek, L.J. Veen, Amsterdam (), 47 bladen

• J. Cruce Kerkhof, Toorop, Gildeboek 9 (), p.&#;
• Miek Janssen, Herinneringen aan Jan Toorop, Amsterdam (cf. in: Opgang 12 (), p.&#;)
• Miek Janssen, Toorop bij Hugo Verriest en Stijn Streuvels te Ingoyghem (), Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift 42 (), p.&#;
• J.C.

  van Schagen, Herinneringen aan Jan Toorop en zijn werk, Zeeuws Tijdschrift 12 () 5, p.&#;

• Catalogus tentoonstelling Jan Toorop. De Nijmeegse Jaren , Nijmegen (Commanderie van Sint Jan)
• J.W.C. van Campen, 'Over vrienden en relaties van Toorop in zijn Nijmeegse tijd', Numaga 27 () 3, p.&#;
• Catalogus tentoonstelling.

  Jan Toorops Kruisweg, Oosterbeek (Sint-Bernulphuskerk)

• R. Siebelhoff en A.J. Sleyster, Jan Toorop in Katwijk aan Zee, Katwijk
• A.H. Huussen, Jan Toorop en de dichteres-schilderes Miek Janssen, Juffrouw Ida 12 (), p.&#;
• P.-L. Mathieu, The Symbolist Generation , Genève/New York , p.&#;
• A. de Visser, Jan Toorop, Arnhem
• I.

  Gerards, Jan Toorops beeld van de vrouw, Kunstschrift , nr. 5, p.

• L. Heyting, 'Het kotje van Toorop. Domburgse schilders op een tentoonstelling uit ', Cultureel supplement NRC Handelsblad 23 september , p.&#;3
• Plasschaert, 'Een bezoek bij Jan Toorop in den zomer van , te Domburg', Kunstwerk 7 (), p.&#; (naar aanleiding van de tentoonstelling Sporen van een leven.

  Jan Toorop in Slot Zeist, Slot Zeist)

• M. Jager, Een feilloze hand van tekenen. Onbekende werken van Jan Toorop in Slot Zeist, Studio magazine 5 () 1, p.&#;
• J. de Vries, Jan Toorop, schilder voor de gemeenschap, in: H. Beliën, M. Bossenbroek en G.J. van Setten, In de vaart der volken.

• Een selectie van grote kruisweg staties.
• Kruiswegstaties van jan toorop biography4
• Een selectie van grote kruisweg staties.
• Item 2 of 5

Nederlanders rond . Uitgeverij Prometheus,

• I.W.L. Moerman, De Katwijkse jaren van Jan Toorop, Leids Jaarboekje 91 (), p.&#;
• F. van Vloten, Tussenstation Wenen. Jan Toorop van Katwijk naar Domburg, Zeeuws Tijdschrift 49 (), p.&#;
• H. Kraaij, Een feest van herinnering. Domburg en de kunstkolonie van Jan Toorop en zijn kring, Studio Magazine 9 (), p.&#;
• H.J.

  Kraaij en W. Rothuizen, Jan Toorop (). Het late Symbolisme, Amsterdam Bij de gelijknamige tentoonstelling gehouden in het Katwijks Museum, georganiseerd door het Jan Toorop Kabinet. Kunsthandel Studio

• Jan Toorop, Autobiografische herinneringen zoals gedicteerd aan Anton Reichling SJ in , bezorgd door Paul Begheyn SJ, Waanders Uitgevers, Zwolle
• Paul Begheyn e.a., Jan Toorop Studies: essays naar zijn werk en correspondentie in de collectie van Museum Het Valkhof, Books BV, Zwolle
• Jan Toorop, Correspondentie met jezuïeten, , bezorgd door Paul Begheyn SJ (ANSI-NIJS, Nijmegen/Amsterdam )
• Thijs Weststeijn, ‘De Indische wortels van het Nederlandse modernisme’, De Academische Boekengids 71 (),

Externe links

[bewerken | brontekst bewerken]

Mediabestanden